De elektriciteitsmarkt in België

Bij het begin van het nieuwe jaar kreeg ik van Nuon de wijziging van mijn maandelijks voorschot voor de elektriciteitsrekening opgestuurd. Tot nu toe betaalde ik 64 euro per maand, vanaf nu 73. Dat lijkt me normaal: we wonen in een groot huis met vier mensen. Daarvoor gold de rekening voor mij alleen. Ik mag zelfs verwachten dat het voorschot nog zal stijgen, aangezien we in mei gaan samenwonen zijn. Maar 80 euro per maand voor elektriciteit alleen, is dat niet heel erg veel? Het uitgelezen moment om de elektriciteitsmarkt in België eens onder de loupe te nemen.

Elektriciteit bereikt huizen en andere faciliteiten via een netwerk. Er is een hoogspanningsnetwerk, dat loopt van de centrales naar grote transformatoren, waar de hoogspanning wordt omgezet in midden- of

laagspanning. Ik doe hier verder het begrip elektriciteit en omzetting van spanning niet uit de doeken. Van belang is te weten dat verschillende bedrijven en instanties instaan voor het opwekken van elektriciteit, de levering van elektriciteit en het beheer van de netwerken. Verder hebben we op federaal niveau zowel als gewestelijk niveau een regulator, die de markt van leveringen in de gaten houdt.

Het hoogspanningsnet wordt in België beheerd door Elia. Het laagspanningsnet wordt beheerd door de diverse gemeentelijke of intercommunale maatschappijen. In Gent is dat Imewo. Het netbeheer is gescheiden van de levering om een vrije markt van leveranciers te bewerkstelligen. Mocht één leverancier ook het net beheren, zoals vroeger het geval was met Electrabel, dan zou die controle kunnen uitoefenen op de mogelijkheid en de efficiëntie van levering door andere partijen.

De regulator in Vlaanderen is de VREG. Op hun website kan je via een simulatie een vergelijking maken van je factuur met andere leveranciers. Dat levert me meteen een mooi overzicht op van de mogelijke leveranciers in Vlaanderen en meer bepaald Gent. In alfabetische volgorde:

• Belpower - een onderdeel van de groep Reibel
• EBEM - gegroeid uit de energievoorziening van de gemeente Merksplas, gespecialiseerd in verbranding door biomassa
• Ecopower - een coöperatieve die inzet op "hernieuwbare energie"
• Electrabel - de vertrouwde leverancier
• Essent - een Nederlandse producent
• Lampiris - een Luikse maatschappij die zich profileert als doorverkoper van "groene stroom"
• Luminus - een merknaam van het concern SPE
• Nuon - een Nederlandse producent, grotendeels in handen van het Zweedse Vatenfall
• Wase Wind - produceert elektriciteit uit wind, in het Waasland

In de praktijk blijkt dat de markt nagenoeg volledig in handen is van Electrabel (90%) en Luminus (10%). De percentages zijn schattingen die het midden houden tussen diverse bronnen. Mijn leverancier, Nuon, blijkt dus haast niet tot onze markt doorgedrongen te zijn.

Er zijn nog andere leveranciers, zoals EDF, die enkel aan KMO's en grote bedrijven leveren (naar eigen zeggen goed voor 2% - of dit de totale markt is of enkel de niet-particuliere, weet ik niet).

De meeste van die leveranciers bezitten zelf centrales waar ze elektriciteit opwekken. Pro rata van hun klanten leveren die bedrijven elektriciteit aan ons hoogspanningsnetwerk, waarna de klanten hun aandeel, na transformatie naar laagspanning, aftappen. Zoals we allemaal weten, betalen we een voorschot op basis van een geschat verbruik. We tappen zoveel af als ons contract toelaat, waarna ons voorschot voor het vervolg herberekend wordt.

Naast deze gebruikelijke manier om elektriciteit te leveren, bestaan er nog zelfproducenten. Dat zijn grote bedrijven, meestal uit de metallurgie of (petro-)chemie, die zelf elektriciteit opwekken voor eigen gebruik, op een eigen netwerk. Verder is er ook nog een kleine toevoer aan het hoofdnetwerk, door bedrijven die elektriciteit opwekken als neveneffect van hun activiteit, zoals verbrandingsovens. Beide aspecten neem ik verder niet mee in dit artikel.

Sinds 2005 moeten leveranciers een stroometiket afleveren, dat de herkomst van hun levering aangeeft, met andere woorden, hoe zij of de partners bij wie ze zelf kopen, hun elektriciteit produceren. Bijna alle producenten zetten hun "groene" productie stevig in de verf. Sommige leveren zelfs uitsluitend windenergie, zoals Wase Wind. EBEM benadrukt zijn onafhankelijkheid van Electrabel en SPE. Dat betekent vermoedelijk dat ze claimen dat andere leveranciers eigenlijk door Electrabel geproduceerde stroom doorverkopen. Hoe die relatieve afhankelijkheid in elkaar zit, hoe het stroometiket er uit ziet en eventueel ook ervaringen van klanten met de betrouwbaarheid van de leverancier, dat wil ik hier uitvissen. Een artikel per leverancier lijkt geen overbodige luxe. En we beginnen, morgen, met Nuon.

Update 7/1/2010: op de site van Elia vond ik een lijst met alle houders van vergunningen om in het Vlaamse Gewest elektriciteit te leveren.